ย้อนกลับไปในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 บริเวณริมแม่น้ำแคว จังหวัดกาญจนบุรี บุญผ่อง สิริเวชชะพันธ์อดีตนายกเทศมนตรีเมืองกาญจนบุรี ผู้ได้รับสมญานามว่า "สิงห์โตเงียบ" (The Quiet Lion)
ได้ลักลอบส่งอาหาร ยา และอุปกรณ์สื่อสารเข้าไปช่วยเหลือเชลยศึกฝ่ายสัมพันธมิตรที่ถูกบังคับให้สร้างทางรถไฟสายมรณะข้ามแม่น้ำแคว แม้รู้ว่าเสี่ยงต่อชีวิตตนเองและครอบครัว
คุณลำไย สิริเวชชะพันธ์ คนในครอบครัวของคุณบุญผ่องเล่าถึงเหตุการณ์ในตอนนั้นว่า
“เชลยศึกรู้ว่าพี่ผ่องพูดภาษาอังกฤษได้ แอบระบายให้ฟังว่าเค้าเนี่ยได้รับความทุกข์ทรมานอย่างแสนสาหัสทั้งขาดอาหาร เป็นโรคโดยเฉพาะมาลาเรีย ทําให้คนตายมากมาย เค้าอยากให้ช่วย”
“พี่ผ่องก็อยากจะช่วยแต่ญี่ปุ่นเค้าประกาศไว้ก่อนเลยใครไปยุ่งเกี่ยวกับเชลย จะต้องเป็นศัตรูกับญี่ปุ่นซึ่งหมายถึงความตาย แต่ในที่สุดความมีมนุษยธรรมของท่านก็อดช่วยไม่ได้ ก็แอบเอายาควินิน ไข่ ชิ้นส่วนวิทยุ แอบไว้ใต้เข่งที่ขนของไปในค่ายเชลย”
Lt Col. EE Dunlop and Lt Col AE Coates, Bangkok, Thailand, 1945 (AWM 117361) Credit: Supplied/ The Royal Australasian College of Surgeons
หนึ่งในเชลยศึกที่รอดชีวิตจากการช่วยเหลือนั้น คือ วีรบุรุษสงครามของออสเตรเลีย พลเอก Sir Edward "Weary" Dunlop ผู้ทำหน้าที่เป็นทั้งแพทย์และผู้นำทางจิตใจให้กับเชลยศึกในค่าย
เซอร์ เอ็ดเวิร์ด แวรี ดัลลอป ถือเป็นบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์ออสเตรเลีย เพราะเขาเป็นมากกว่าแพทย์ทหารแต่เขาคือผู้นำทางจิตวิญญาณของเหล่าเชลยศึก ผู้ยืนหยัดต่อสู้กับความอยุติธรรมในค่าย
การเสียสละของบุญผ่องไม่เพียงเปลี่ยนชะตาชีวิตของเชลยศึก แต่ยังช่วยให้ประเทศไทยรอดพ้นจากสถานะประเทศผู้แพ้สงคราม
บุญผ่องได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์จากสมเด็จพระราชินีอลิซาเบธที่ 2 และได้รับการยกย่องจาก จอห์น โฮเวิร์ด อดีตนายกรัฐมนตรีคนที่ 25 ของออสเตรเลีย
อ่านเพิ่มเติม
ฮีโร่หัวใจสิงห์แห่งสะพานมรณะ
ทุน The Weary Dunlop – Boonpong Exchange Fellowship
หลายสิบปีหลังสงครามจบลง กลุ่มทหารผ่านศึกชาวออสเตรเลียในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลียอยากจะระลึกถึงเพื่อนร่วมรบที่ล่วงลับ แทนที่จะสร้างอนุสาวรีย์ พวกเขาเลือกการสร้างโอกาส
ทุนแลกเปลี่ยน The Weary Dunlop – Boonpong Exchange Fellowship จึงถือกำเนิดขึ้นในปี 1988 เพื่อส่งศัลยแพทย์ไทยมาฝึกอบรมในออสเตรเลีย
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ไมเคิล ฮอลแลนส์ อดีตประธานราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งออสตราลาเซีย (The Royal Australasian College of Surgeons, RACS) และเป็นผู้ดูแลทุนนี้กว่า 12 ปี กล่าวว่า
"เซอร์ เอ็ดเวิร์ด แวรี ดัลลอปเป็นแพทย์ทหารที่กลายเป็นผู้นำในค่ายเชลยศึก เขามีบทบาทสำคัญในค่ายมาก เมื่อมีการตั้งโครงการนี้ เขายืนยันว่าหากจะตั้งชื่อทุนนี้ ต้องมีชื่อของบุญผ่องด้วย เพราะหากไม่มีบุญผ่องก็ไม่มีเขาในวันนี้"
ความร่วมมือระหว่างสองราชวิทยาลัย
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ฮอลแลนส์ อธิบายเพิ่มเติมว่า จากแนวคิดนี้ ราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งออสตราลาเซีย (RACS) จึงได้ร่วมมือกับราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย (RCST) ในการออกแบบทุนแลกเปลี่ยน ที่ไม่เพียงส่งเสริมการพัฒนาทักษะทางวิชาชีพของศัลยแพทย์ไทย
แต่ยังส่งเสริมความเข้าใจระหว่างวัฒนธรรมและระบบสาธารณสุขของทั้งสองประเทศ ความร่วมมือที่เกิดขึ้นระหว่างสองราชวิทยาลัยจึงเป็นรากฐานสำคัญที่ทำให้ทุนนี้ยั่งยืนและมีผลสำเร็จมากมายจนถึงปัจจุบัน
The Weary Dunlop – Boonpong Exchange Fellowship ถือกำเนิดขึ้นในปี 1988 Credit: Supplied/ The Royal Australasian College of Surgeons
นอกจากนี้ RACS ยังมีบทบาทสำคัญในการช่วยออกแบบและพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนของศัลยแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ในประเทศไทย ผู้ช่วยศาสตรจารย์ ฮอลแลนส์ อธิบายถึงความร่วมมือนี้ว่า
“มีการส่งศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจากออสเตรเลียเข้ามาร่วมสังเกตการณ์ในโรงพยาบาลและสถาบันการแพทย์ของไทยและทางไทยได้นำข้อเสนอแนะกลับไปใช้ในการปรับปรุงโครงสร้างหลักสูตรให้มีความทันสมัยและเหมาะสมกับบริบทไทยมากยิ่งขึ้น"
"มีการนำหลักสูตรฝึกอบรมการช่วยชีวิตขั้นสูงสำหรับผู้บาดเจ็บหนักอย่าง Advanced Trauma Life Support (ATLS) มาใช้ในทุกโรงพยาบาลในประเทศไทย เพื่อยกระดับการดูแลผู้ป่วยบาดเจ็บให้มีประสิทธิภาพในสถานการณ์วิกฤต”
อ่านเพิ่มเติม
ตามรอยเชลยศึกออสเตรเลียไปยังช่องเขาขาดในประเทศไทย
โอกาสที่ต่อชีวิต: ทุนฝึกอบรมศัลยแพทย์ไทยในออสเตรเลีย
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ไมเคิล ฮอลแลนส์ อธิบายรายละเอียดของทุนฝึกอบรมนี้ว่าเป็นความร่วมมือกันจากทั้งสองราชวิทยาลัย โดยที่ฝ่ายออสเตรเลียสนับสนุนเรื่องทุนและค่าใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน และฝ่ายไทยเป็นผู้ดำเนินการคัดเลือกผู้ที่ได้รับทุน
“ทุนนี้ได้รับเงินสนับสนุนเริ่มต้นจากรัฐบาลออสเตรเลีย 50,000 ดอลลาร์ และเปิดโอกาสให้ศัลยแพทย์ไทยจำนวนไม่เกิน 6 คนต่อปีเข้าร่วมอบรมด้านศัลยกรรมในโรงพยาบาลออสเตรเลียเป็นเวลา 4 เดือน โดยความร่วมมือระหว่าง RACS และราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย (RCST)”
เมเดอลีน โกลังโค ผู้ประสานงานทุน กล่าวว่า
"เรามีโปรแกรมที่ช่วยทั้งด้านการเงินและการพัฒนาอาชีพ มีการสนับสนุนข้อมูลและความช่วยเหลือต่างๆ เพื่อให้ช่วยให้ผู้รับทุนสามารถปรับตัวได้ในช่วงที่มาอยู่ต่างแดน"
ผู้ได้รับทุนกับภารกิจยกระดับระบบสุขภาพไทย
ตลอดเวลาเกือบ 40 ปี มีศัลยแพทย์ไทยได้รับทุนแล้วกว่า 100 คน ซึ่งหลายคนได้นำความรู้กลับไปยกระดับการดูแลผู้ป่วยและระบบสาธารณสุขของไทย
เช่น การตั้งระบบดูแลผู้บาดเจ็บฉุกเฉิน การผลักดันกฎหมายสวมหมวกกันน็อก หรือ การตั้งระบบการตรวจมะเร็งเต้านมในพื้นที่ส่วนภูมิภาคของไทย
นพ.เหมือนเทพ โฉมวิไลลักษณ์ ศัลยแพทย์คนล่าสุดที่ได้รับทุน The Weary Dunlop – Boonpong Exchange fellowship Credit: The Royal Australasian College of Surgeons, RACS)
ในประเทศไทย การผ่าตัดหัวใจในเด็กยังไม่ทัดเทียมกับต่างประเทศ การได้มาเปิดหูเปิดตาในระบบสาธารณสุขของออสเตรเลีย ช่วยให้ผมเห็นแนวทางที่สามารถนำกลับไปพัฒนาระบบผ่าตัดในบ้านเราได้"นายแพทย์เหมือนเทพ โฉมวิไลลักษณ์
เขายังเน้นย้ำถึงความสำคัญของเครือข่าย (connection) ที่ได้จากทุนนี้
"นอกจากตัวเรา ทีมพยาบาลหรือเพื่อนร่วมงานในไทยก็สามารถใช้เครือข่ายของเราไปเรียนรู้ต่อในต่างประเทศได้ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญมาก"
เมื่อถามถึงความหวังในอนาคต เขากล่าวว่า
"ผมอยากเห็นวงการศัลยแพทย์ของไทยทัดเทียมระดับโลก ให้ผลการรักษาเทียบเท่ากับมาตรฐานสากล แม้จะต้องใช้เวลา แต่ผมเชื่อว่าสักวันเราจะยืนหยัดได้อย่างภาคภูมิ"
เขาฝากข้อความสำหรับศัลยแพทย์รุ่นใหม่ว่า
"ผมเคยลังเลเพราะมีครอบครัวและไม่อยากเปลี่ยนแปลง แต่พอได้มาแล้วก็ได้อะไรกลับไปเยอะมาก ทั้งเป้าหมาย ความสุข และไฟในการทำงาน อยากให้ทุกคนกล้าก้าวออกมารับโอกาสนี้"
เมตตาท่ามกลางสงคราม- บทเรียนที่ยังส่องสว่าง
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ฮอลแลนส์ สะท้อนถึงบทเรียนของสงคราม การสูญเสีย ความช่วยเหลือและมิตรภาพ จนถึงการก่อกำเนิดโครงการทุนแลกเปลี่ยนที่สามารถต่อชีวิตคนอีกนับล้านว่า
"There are lessons to be learnt from war… what shines is our basic humanity."
"สงครามสอนบทเรียนให้ใคร่คิด
ในเพลิงพิษยังมีแสงแห่งศรัทธา
สิ่งที่เด่นเกินใดในชีวา
คือเมตตาแห่งมนุษย์ไม่สิ้นไป"
ติดตามข่าวสารล่าสุดจากออสเตรเลียและทั่วโลกเป็นภาษาไทยจากเอสบีเอส ไทย ได้ที่ เว็บไซต์ หรือ Facebook และ Instagram
เรื่องราวที่น่าสนใจ
ภารกิจช่วยเหลือนกค็อกคาทูดำที่ใกล้สูญพันธุ์ของชาวออสเตรเลีย
