Năm 2025 bắt đầu với một mùa hè đầy cực đoan về thời tiết tại Úc.
Các trận lũ lịch sử tại Bắc và Cực Bắc Queensland kéo dài suốt một tháng, bắt đầu từ ngày 29 tháng 1.
Trong vòng 48 giờ, một số khu vực ở đông bắc Queensland đã ghi nhận lượng mưa lên tới 1 mét.
Hai người đã thiệt mạng.
Điều đáng chú ý của trận lũ này là cách di chuyển của hệ thống áp thấp nhiệt đới. Thay vì đi nhanh qua lãnh thổ Úc, nó gần như dừng lại, treo lơ lửng trên hoặc gần đất liền trước khi đổ xuống một lượng mưa khổng lồ.
Các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi lũ gần như không có thời gian để phục hồi trước khi bão nhiệt đới Alfred tấn công vào đầu tháng 3 (ngày 7/3), quét qua đông nam Queensland và đông bắc New South Wales.
Sau trận lũ lịch sử năm 2022, người dân Lismore, phía bắc New South Wales, lại phải đối mặt với mưa lớn và nguy cơ lũ quét.
Cục Khí tượng cho biết một khu vực rộng lớn phía bắc New South Wales có thể ghi nhận lượng mưa trong 6 giờ từ 50 đến 100 mm.
Đây là lần thứ ba cư dân Bruce trải qua lũ tại Lismore.
“Dưới nhà chẳng còn gì. Tất cả đều bị cuốn trôi. Nhưng tầng trên, tôi vẫn còn ghế sofa, thảm và bếp mà tôi chẳng thể mang theo.. Tôi phải nói rằng tính trạng này thật sự rất khó khăn.”
Hệ thống thời tiết này đổ bộ dưới dạng bão nhiệt đới đã suy yếu, nhưng vẫn gây ra tác động tàn phá, gió mạnh, mưa lớn và lũ lụt diện rộng.
Điều bất thường của bão Alfred là đường đi của nó rất xa về phía nam.
Theo ghi nhận, lần cuối cùng một cơn bão nhiệt đới đổ bộ ở vĩ độ thấp như vậy là 50 năm trước, năm 1974, với cơn bão nhiệt đới Zoe.
Tác động của lũ làm trầm trọng thêm khủng hoảng nhà ở và vô gia cư tại những nơi như Thành phố Logan, đông nam Queensland.
Sống trong công viên, Mick Pignat và chú chó Red cố gắng vượt qua cơn bão, nhưng không hề dễ dàng.
“Bốn, năm ngày vừa qua thật kinh khủng. Tôi gần như chẳng đi đâu, chỉ ngồi đây cố gắng bảo vệ nhà mình và những gì tôi có cho bản thân và chú chó. Tôi cũng đã phải cho vài người ở nhờ vì họ chẳng còn chỗ nào khác đi, lều của họ cũng bị gió thổi bay. Bạn chịu đựng những gì có thể và tiếp tục chiến đấu.”
Hội đồng Khí hậu (Climate Council) cho biết những hiện tượng thời tiết cực đoan, bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, đã khiến chi phí bảo hiểm tăng gấp đôi so với mức tăng trung bình của lạm phát.
Điều này đồng nghĩa với việc người dân Úc hiện phải trả nhiều hơn 30 tỷ đô la Úc cho bảo hiểm so với cách đây chỉ 10 năm.
Biến đổi khí hậu cũng được các cơ quan chức năng và nhà khoa học xác định là nguyên nhân chính dẫn tới các vụ tảo độc tràn lan quy mô lớn gây chết người tại Nam Úc.
Không phải tất cả các vụ tảo tràn lan đều độc hại, nhưng loài tảo Karenia có hai đặc điểm khiến các nhà khoa học lo ngại: độc tính và khả năng thích nghi cao.
Vào tháng 3 năm nay, các vận động viên lướt sóng và bơi lội đã báo cáo những dấu hiệu đầu tiên của vụ tảo tràn lan này.
Đến tháng 9, một cuộc điều tra tại Thượng viện đã nghe lời khai từ người dân địa phương về tác động đối với ngành du lịch và nền kinh tế, với các doanh nghiệp báo cáo doanh thu giảm tới 40% và tình trạng hủy đặt phòng mùa hè diễn ra rộng rãi.
Phó thị trưởng York Peninsula Council, Richard Carruthers, cho biết sức khỏe tâm thần của cộng đồng đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
“Thật sự rất đáng lo ngại khi trên cầu cảng của thị trấn chúng tôi chẳng có một ai — không một ai cả. Trong kỳ nghỉ hè, thường có hàng trăm trẻ em. Tất cả những gì chúng thấy dưới đáy là bạc trắng. Và bọn trẻ hỏi: ‘Cái gì ở dưới đó?’ Nhưng đó chỉ là cá chết. Nó như một tấm thảm cá chết. Chúng tôi không biết điều đó ảnh hưởng thế nào tới trẻ em.”
Bản phúc trình gần nhất của cuộc điều tra liên bang, được công bố vào tháng 11 (ngày 11/11), đã đưa ra 14 khuyến nghị, bao gồm việc xây dựng một khung quốc gia để ứng phó với các sự kiện sinh thái do biến đổi khí hậu gây ra.
Tạ tiểu bang Victoria, cảnh sát vẫn tiếp tục truy tìm Dezi Freeman, một người tự xưng là “công dân có chủ quyền”, người từng khiến thị trấn nông thôn Porepunkah phải phong tỏa vào tháng 8/2025.
Người đàn ông 56 tuổi này bị cáo buộc đã giết hai cảnh sát trong một vụ mai phục vào ngày 26/8, trước khi trốn vào khu rừng rậm vùng cao Victoria.
Mặc dù có giải thưởng 1 triệu đô la Úc cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ, Freeman vẫn đang lẩn trốn.
Trong những ngày đầu của cuộc truy lùng (27/8), Tổng Thanh tra Cảnh sát Victoria Mike Bush cho biết cơ quan chức năng đã áp dụng một phương pháp tiếp cận có hệ thống.
“Mọi thứ đều có thể xảy ra. Anh ta biết rõ khu vực này. Dù chúng tôi có các chuyên gia, anh ta vẫn hiểu nơi này hơn chúng tôi. Đó là lý do chúng tôi triển khai tất cả chuyên gia, kết hợp với kiến thức địa phương.”
Theo nhà tội phạm học Vincent Hurley, trong 40 năm qua, Úc chỉ ghi nhận bốn vụ truy tìm tội phạm vượt ngục tương tự.
Và vụ án tiếp theo đã thu hút sự chú ý của khán giả cả trong nước lẫn quốc tế, bản án giết ba người của Erin Patterson, liên quan tới một bữa trưa chết người với bò Wellington chứa nấm độc, được bà nấu chiêu đãi gia đình chồng.
Trong suốt 11 tuần, hơn 252 nhà báo và cơ quan truyền thông đã đưa tin về vụ án tại thị trấn Morwell, tiểu bang Victoria, cách Melbourne khoảng 150 km về phía đông, với dân số hơn 14.000 người (14.389 theo điều tra dân số 2021).
Bị tuyên án vào ngày 8/9, Patterson bị kết tội trên tất cả các cáo buộc.
Trong 46 phút, Thẩm phán Christopher Beale đọc tuyên án, được phát trực tiếp lần đầu tiên tại Tòa án Tối cao Victoria.
“Tôi ấn định thời hạn không được giảm án là 33 năm.”
Các luật sư của Erin Patterson đã nộp hồ sơ lên Tòa phúc thẩm Victoria để kháng cáo quyết định tuyên án.
Hàng chục nghìn người (ngày Chủ nhật, 3/8) đã tham gia cuộc diễu hành lịch sử qua cầu Sydney Harbour để phản đối nạn đói khát tại Gaza trong bối cảnh phong tỏa kéo dài và hai năm chiến tranh (kể từ 7/10/2023).
Cảnh sát ước tính số người tham gia khoảng 90.000, trong khi ban tổ chức nói con số là 300.000.
Các chuyên gia phân tích hình ảnh video cho rằng con số thực tế gần hơn với 300.000 người.
Sự kiện này đã khơi dậy cuộc tranh luận về quyền biểu tình ngầm theo Hiến pháp giữa các chính trị gia và công chúng.
Thủ hiến New South Wales, Chris Minns, cho biết ông đang cân nhắc an toàn công cộng và quyền biểu tình.
“Tôi cần cân nhắc giữa trật tự công cộng, an toàn cộng đồng và quyền biểu tình của người dân. Không ai nên nghĩ rằng cầu mở cửa tự do không hạn chế. Chúng tôi sẽ không để tình huống một nhóm chống vaccine chiếm cầu vào một thứ bảy, rồi tuần sau lại là một phong trào khác, và tuần kế tiếp là một nguyên nhân môi trường.”Thủ hiến New South Wales, Chris Minns
28 ngày sau (31/8), các nhóm tân phát xít đã tập hợp quanh phong trào tự xưng March4Australia, lợi dụng bất mãn về chi phí sinh hoạt và áp lực nhà ở để sử dụng ngôn ngữ thù ghét nhắm vào người da màu.
Trên video, một nhóm tân phát xít đã tấn công khu mộ thiêng liêng của người Thổ dân tại trung tâm Melbourne, gọi là Camp Sovereignty (31/8), khạc lên lá cờ Thổ dân và hô vang khẩu hiệu “sức mạnh da trắng”.
Nathalie Farah là người chứng kiến vụ việc.
“Nhóm phát xít bắt đầu đẩy mọi người, rồi tình hình trở nên rất xấu. Nhiều người bị đánh dập xuống lề đường. Có khá nhiều trường hợp chấn thương đầu và chấn động não, và chắc chắn có vài người bị gãy xương.”
Đầu năm nay, người đứng đầu cơ quan an ninh quốc gia đã đưa ra cảnh báo về môi trường nguy cơ cao cho bạo lực có động cơ chính trị và bạo lực cộng đồng.
Giám đốc ASIO (Cơ quan Tình báo An ninh Úc), Mike Burgess, cho biết điều này bao gồm mọi hành vi bạo lực, biểu tình hoặc đe dọa nhằm hoặc có khả năng đạt mục tiêu chính trị. Ông cũng cảnh báo cơ quan dự đoán sẽ có các đợt bùng phát bạo lực có động cơ chính trị.
Vào tháng 10, Quỹ Scanlon công bố báo cáo thường niên về hòa nhập xã hội, cho thấy mặc dù áp lực chi phí sinh hoạt và bất ổn toàn cầu tiếp tục ảnh hưởng đến người Úc, các cộng đồng địa phương vẫn là nguồn sức mạnh và kết nối quan trọng.
Tiến sĩ James O'Donnell, đồng tác giả báo cáo từ Đại học Quốc gia Úc, cho biết mối quan hệ cộng đồng mạnh mẽ là một phần lớn của giải pháp.
“Chúng tôi nhận thấy rằng những người sống trong các khu phố gắn kết, có sự liên kết chặt chẽ với nhau, cảm nhận về sự đoàn kết dân tộc của họ vững vàng hơn hẳn trong suốt 12–24 tháng đầy biến động vừa qua, so với những người sống ở các khu phố ít gắn kết hơn. Theo cách này, sự bảo vệ và liên kết địa phương có thể giúp chúng ta chống đỡ những thách thức hiện nay.”
Sự đoàn kết quốc gia bị thử thách bởi vụ xả súng hàng loạt tại Bondi Beach, Sydney, diễn ra vào ngày đầu lễ Hanukkah (14/12).
16 người thiệt mạng, bao gồm một trong hai nghi phạm và ít nhất 42 người bị thương, tại một địa điểm nổi tiếng với cả người dân địa phương lẫn du khách.
“Có rất nhiều hoạt động ca hát và nhảy múa, mọi người đều vui vẻ, rồi có thông báo kêu tất cả vào trong. Tôi đang tìm con gái ngoài đó, nghe như pháo hoa nổ, và rất nhiều tiếng động.”
“Là một người Hồi giáo, tôi cảm thấy rất đau lòng về những gì đã xảy ra. Tôi không biết nói gì hơn. Thật kinh hoàng khi nhìn thấy rất nhiều, rất nhiều thi thể. Một số trở nên trắng bệch. Tôi nghĩ họ nhắm tới tất cả mọi người có mặt ở đó.”
Cảnh sát tuyên bố đây là vụ tấn công khủng bố, cho phép sử dụng các quyền đặc biệt để hỗ trợ điều tra.
Thủ tướng Anthony Albanese gọi đây là cuộc tấn công có chủ đích vào cộng đồng Do Thái, và khen ngợi những hành động dũng cảm từ người dân, trong đó có Ahmed al-Ahmed, chủ cửa hàng trái cây 43 tuổi, người đã vật lộn với một trong các nghi phạm và tước vũ khí của hắn.
“Chính phủ của tôi sẽ tiếp tục đứng về phía người Do Thái tại Úc và chống lại mọi hình thức bài Do Thái. Chúng tôi đã thực hiện các biện pháp mạnh mẽ và sẽ tiếp tục làm việc cùng cộng đồng. Đây là lúc mọi người Úc cần dang rộng vòng tay với cộng đồng Do Thái. Chúng tôi đứng về phía họ, chống lại bài Do Thái và sẽ làm mọi việc cần thiết để loại bỏ nó.”
Lynda Ben Menashe, Chủ tịch Hội đồng Phụ nữ Do Thái Quốc gia Úc, chia sẻ với SBS Hebrew rằng toàn bộ cộng đồng đang trong tang thương và bà muốn thấy phản ứng mạnh mẽ hơn với chủ nghĩa bài Do Thái.
“Nếu bạn không thể đến Bondi Beach với tư cách là người Úc, là du khách, là người Sikh, Hindu, Do Thái hay Hồi giáo mà không bị bắn bởi một kẻ khủng bố, thì có điều gì đó thực sự nghiêm trọng. Cần hành động từ mọi hướng, bao gồm kiểm soát lời nói thù ghét và hậu quả nghiêm trọng cho nó, cùng giáo dục về nhận thức rằng chúng ta đều là người Úc. Những gì xảy ra với một cộng đồng phản ánh sức khỏe của toàn xã hội.”
Và một cột mốc quan trọng trong các vấn đề Người bản địa:
Sau gần một thập niên hoạt động và nỗ lực cộng đồng, Victoria đã thông qua (30/10) luật hiệp ước đầu tiên của Úc, thiết lập một cơ quan đại diện Người bản địa thường trực tại nghị viện tiểu bang.
Dì Jill Gallagher, người phụ nữ Gunditjmara và là CEO của VACCHO, cơ quan đại diện cao nhất về sức khỏe và phúc lợi của người Thổ dân tại Victoria.
Trong vai trò Cựu Ủy viên Thúc đẩy Hiệp ước, bà nhấn mạnh rằng Hiệp ước này cần thiết để thu hẹp khoảng cách về kết quả cho người bản địa tại Úc.
“Điều còn thiếu trong chương trình ‘Closing the Gap’ là sự trao quyền, có tiếng nói về những gì chúng ta cần làm để thu hẹp khoảng cách đó. Có tiếng nói trong việc đưa ra các giải pháp, và chính sự trao quyền này là điều mà dự luật hiệp ước mang đến cho cơ quan được bầu của chúng tôi.”
Năm 2025 cũng ghi nhận một loại virus mới được phát hiện tại Úc, ảnh hưởng đến ngành nông nghiệp. Vào tháng 7, virus khoai tây mop-top được phát hiện tại một nông trại ở Tasmania.
Loại bệnh này không gây hại cho con người, nhưng làm biến dạng cây trồng và giảm năng suất.
Nông dân Stuart Applebee nhấn mạnh cần có biện pháp để tránh lặp lại tình trạng này:
“Chúng tôi có những quy định và luật lệ, nhưng bằng cách nào đó, mọi thứ vẫn xâm nhập. Chúng ta không còn xa với việc xảy ra một đợt bùng phát lớn ở đây, nếu tình trạng này trở thành thói quen.”
Sau quá trình điều tra, các cơ quan chức năng cho biết có thể sẽ không bao giờ biết được virus khoai tây mop-top đã đến Úc bằng cách nào.
Và một tin vui trong lĩnh vực bảo tồn động vật.
Một quần thể chuột túi Leadbeater, từng được cho là đã tuyệt chủng hai lần, đã được phát hiện ở New South Wales.
Fred Ford góp phần vào phát hiện này.
Ông là cán bộ cao cấp về các loài bị đe dọa thuộc Sở Biến đổi Khí hậu, Năng lượng, Môi trường và Nước New South Wales, và cho biết đây là một thông tin rất đáng phấn khởi.
“Bạn có thể nhầm lẫn chúng với loài sugar gliders nếu không tìm kỹ. Nhưng nếu bạn có mô hình tìm kiếm trong đầu và mở lòng với khả năng có điều gì bất thường, bạn sẽ nhận ra chúng là gì. Nhưng tôi chắc chắn sẽ không gọi cho ai và nói: ‘Này, tôi vừa phát hiện chuột túi Leadbeater’ cho tới khi được David Lindenmayer và Dan Harley, các chuyên gia loài đã nghiên cứu trong nhiều thập niên, xác nhận. Vì điều đó tốt đến mức khó tin.”
